"Milli Şuranın mitinq keçirməkdə məqsədi özlərini gözə soxmaqdır"
Sərdar Cəlaloğlu: "İnsan haqları və demokratiya ilə bağlı tələblər irəli sürürsənsə, bu cür cılız maraqlar barədə düşünmək ən azı haqsızlıqdır"

Son illər hədsiz dərəcədə zəifləyən müxalifət düşərgəsində uzun müddətdən sonra hərəkətlənmə oldu. Belə ki, Milli Şura icazəli mitinq keçirməyə müvəffəq oldu. Elə də geniş auditoriyanı cəlb edə bilməsələr də, mitinqdə baş verən gözlənilməz olaylar müzakirə predmetinə çevrildi. Azərbaycan Demokrat Partiyasının sədri Sərdar Cəlaloğlu "Unikal" qəzetinə müsahibəsində müxalifət düşərgəsində baş verənlərlə bağlı fikirlərini bizimlə bölüşdü.

- Sərdar bəy, Milli Şura liderləri iddia edirlər ki, uzun müddətdən sonra onlar sükutu pozaraq, kütləvi aksiya keçirdilər. Hətta bəzi funksionerlər iddia edirlər ki, heç kimin edə bilmədiyini etməklə Milli Şura müxalifətin əsas güc mərkəzi olduğunu sübut elədi. Bu iddialı fikirləri bölüşürsünüzmü?
- Mən hələ hər hansı bir güc nümayişini görmürəm. Susqunluq məsələsinə gəlincə, onu deyə bilərəm ki, bu barədə səslənən fikirlər də yanlışdır. Müxalifət özü yanlış fikir formalaşdırır, sonra da özünün formalaşdırdığı fikrin əsiri olur. Əslində, Azərbaycan müxalifəti ölkədə, regionda və dünyada baş verən proseslərlə bağlı mövqe bildirirsə, bəyanat verirsə, toplantı keçirirsə, bu, o deməkdir ki, susmayıb. Onu da yaddan çıxarmaq lazım deyil ki, mitinq müxalifətin mövcudluğunu sübut eləməyin yeganə üsulu deyil. Kimsə mitinq keçirir və bunun yeganə mübarizə üsulu olduğunu iddia edirsə, yanılır. Hazırda mübarizənin müxtəlif formaları var onlardan da istifadə eləmək lazımdır. Diqqət edirsinizsə, inkişaf etmiş ölkələrin əksəriyyətində mitinqlər keçirilmir. Yəni, hər şeyi mitinqlərə bağlamaq düzgün deyil. Belə çıxır ki, Milli Şuranın mitinq keçirməkdə məqsədi özlərini gözə soxmaqdır. Bu da elə bilirəm ki, çox yanlış məsələdir. Əgər insan haqları və demokratiya ilə bağlı tələblər irəli sürürsənsə, bu cür cılız maraqlar barədə düşünmək ən azı haqsızlıqdır.
- Əvvəllər mitinqlər daha cəlbedici idi, amma indi insanlara müraciət etmək üçün daha müxtəlif mübarizə üsulları var. Ümumiyyətlə, hazırda cəmiyyətdə kütləvi aksiyalara ehtiyac nə qədərdir?
- Mitinqlərə həmişə ehtiyac var. Sadəcə olaraq, baxmaq lazımdır ki, mitinqlər xalqın tələblərinə nə dərəcədə uyğundur. Ona görə də mənim qənaətimcə, xalq öz etirazını bildirmək həddinə çatmalıdır ki, müxalifət sadəcə, onu təşkil eləsin. Əgər bu gün mitinqlərdə xalq kütlələri iştirak etmirsə, deməli, bu aksiya xalqın deyil, ayrı-ayrı müxalifət partiyalarınındır. Ona görə də mitinqlər müxalifətin gündəlik işinə çevrilib. Mənə elə gəlir ki, müxalifət yalnız öz qüvvələri ilə mitinq keçirməsi düzgün deyil. Müxalifət gərək narazı kütlələri öz ətrafında birləşdirib meydana çıxarsın. Amma məsələ odur ki, Azərbaycan müxalifəti bu gücü ortaya qoya bilmir, mitinqələr yalnız öz adamlarını çıxara bilir. Bu mənada hesab edirəm ki, əgər mitinqlərimizə az adam gəlirsə, yaxud aksiyalarımız öz aktivistlərimizin hesabına baş tutursa, deməli, geniş xalq kütlələri mitinq üçün hazırlıqlı deyil.
- Bəlkə, insanların mitinqə gəlməməsi onların müxalifətə inamlarının azalması ilə bağlıdır?
- Mitinqlərdə insanların iştirak etməməsinin müxalifətə inama aidiyyatı yoxdur. Düzdür, son illər müxalifətin verdiyi qərarlarda olan yanlışlıqlar insanlarda müxalifətə qarşı etimadı azaldıb. Amma insanlar istəyəndə mitinqə çıxırlar. Burada məsələ başqadır. Doğrudur, biz son vaxtlar deyirik ki, xalq kifayət qədər siyasiləşməyib. Amma məsələ ondadır ki, xalq dünyada gedən prosesləri izləyir və müəyyən nətiəcələr çıxara bilir. Ona görə də mən elə bilirəm ki, obyektiv gerçəkliklər xalqın küçələrə çıxmaq zərurətini meydana çıxarmır deyə, insanlar mitinqlərə maraq göstərmir.
- Amma cəmiyyətə də haqq vermək lazımdı. Xalq kənardan baxır ki, müxalifət səhərdən-axşama kimi bir-birini qırır. Belə olan şəraitdə nəyə görə müxalifətin mitinqinə qatılmalıdır ki?
- Dünyanın hər yerində siyasi təşkilatlar arasında bu cür münasibətlər var. Ona görə də bunu əsas götürüb xalqın bir araya gəlməsinə manne olan faktor kimi qələmə verməyi də düzgün saymıram. Demokratiyada müxtəlif fikirlər ola bilər və bu da fikir yarılıqlarına, hətta müəyyən gərginliklərə də gətirib çıxara bilər. Ona görə də bunlara normal yanaşmaq lazımdır.
- Maraqlı məqamlardan biri də odur ki, Milli Şura mitinqdə başqa qüvvələri görmək istəmirdi. ADP-dən mitinqdə iştirak edənlər olmuşdumu?
- Mənim aldığım məlumata görə, bizdən mitinqdə 25-30 nəfər iştirak edib. Amma partiya şəklində mitinqdə iştirakla bağlı qərar olmayıb.
- Özünüz nə əcəb iştirak etmirdiniz?
- Nəyə lazımdır ki? Mitinqdən bir gün sonra biz dəyirmi massa keçirdik, Azərbaycanda insan hüquq və azadlıqlarının vaəziyyəti ilə bağlı müzakirə apardıq. İndi kim hardasa mitinq keçirirsə, bizim orda olmağımız vacib deyil. İkincisi, bizə müraciət eləməmişdilər. Üçüncüsü də ki, orda səslənən fikirlər hər kəsə məlumdur. ABŞ prezidenti, Avropa Şurası, ATƏT Azhərbaycanda insan haqları ilə bağlı ən yüksək səviyyədə məlumatlıdırlar. Bu cür mitinq keçirib onların diqqətini çəkmək məqsədi güdməyin özü yersizdir. Onsuz da bütün dünya real mənzərəinin nədən ibarət olduğunu bilir. Mitinqdə məqsəd odur ki, hər hansı bir məsələni qaldıraq və diqqətiona yönəldək. Amma Milli Şuranın qaldırdığı məsələ onsuz da bəllidir, bu mənada həmin mitinqi aktual hesab etmirəm. Ona görə də daha sivill və demokratik mübarizə metodlarından istifadə eləməlik. Məsələn, birini biz elədik, dəyirmi massa təşkil elədik, müxtəlif qonaqlar dəvət olundu və məsələ ətarflı müzakirə edildi, müəyyən təkliflərimizi irəli sürdük. Mənə elə gəlir ki, bizim tədbirimiz ən azı mitinq qədər effektli oldu.
- Sərdar bəy, 12 oktyabr mitinqi Milli Şura rəhbərliyinin mitinqə Müsavat rəhbərliyinə qarşı sayğısızlığı ilə yadda qaldı. Mitinqə qatılan İsa Qəmbər Arif Hacılı və digərlərini saymadılar. Necə düşünürsünüz, bunun özü siyasi mədəniyyətsizlik nümunəsi deyilmi?
- Azərbaycanda siyasi mədəniyyət kifayət qədər inkişaf etməyib. Etiraf etmək lazımdır ki, müxalifət də bu sarıdan problem içindədir. Əslində, sən mitinq keçirirsənsə, hansı bir partiyanın lideri səni sayıb aksiyana gəlirsə, sən ona söz də verməlisən, yüksək səviyyədə qarşılamalısan. Azərbaycanda siyasi mədəniyyət o qədər inkişaf eləmədiyinə görə, bu cür problemlər olur.
- Bir müddət öncə AXCP-nin tədbirində Sizə qarşı da hörmətsizlik olumuşdu…
- Bəli. Bu da onların mədəniyyətidir. İndi Milli Şurada əsas qüvvə AXCP-dir və onlar özlərini müxalifətin güc mərkəzi kimi görürlər. Onlar iddia edirlər ki, uzun müddətdən sonra mitinqi biz keçirmişiksə, deməli, aparıcı müxalifət qüvvəsi də bizik. Əgər Milli Şura, yaxud AXCP özlərini yeganə müxalifət qüvvəsi hesab edirlərsə, deməli, mitinqlərində də başqa müxalifət qüvvəsini, yaxud liderlini görməyi arzulamırlar. Bu onların niyyəti ilə bağlıdır. Başqa vaxt olsaydı, AXCP də, Milli Şura da yalvarardı ki, gəlin mitinqdə çıxış edin. Sadəcə olaraq, indii dünyaya mesaj vermək istəyirlər ki, Azərbaycanda yeganə müxalifət bizik, sözsüz ki, digər müxalifəti ləkələməlidirlər, onların mitinqdə olmasını gizlətməlidirlər.
- Ümumiyətlə, Azərbğaycanda müxalifətçilik bir matah bir şeydirmi ki, onun uğrunda belə qırğın düşüb?
- Yox. Müxalifətçilik məsələsi matahlıqla deyil. Hər şeydən əvvəl müxalifətçilik insanların mövqeyi ilə bağlıdır. Əgər sən müxalifətsənsə, deməli, hazırkı hakim siyasəti qəbul eləmirsən. Müxalifət bu qədər matah olsaydı, hamı müxalifətdə qalardı, heç iqtidar olmaq istəməzdi. Bir halda ki, sən iqtidar olmaq üçün vuruşursansa, deməli, müxalifətdə olmaq o qədər də matah deyil.
- O fikirlər də səslənir ki, müxalifətdə olub, müəyyən dairələrdə maliyyə əldə etmək də mümkündür, yəni, müxalifətçiliyə bir qazanc mənbəyi kimi də baxanlar olur…
- O barədə bir söz deyə bilmərəm. Hərə öz fəaliyyətinə, öz əməlinə görə cavabdehdir. Başqalarının yerinə isə danışmaq istəmirəm.
- Sərdar bəy, son günlər daxili siyasət gündəmində olan məsələlərdən biri də Müsavat Partiyası daxilindəki qarşıdurmalardır. Siz baş verənlər barədə nə düşünürsünüz?
- Mən qurultay olmamışdan qabaq da bu barədə fikirlərimi İsa bəyə demişdim. Öz təcrübəmdən də bilirəm ki, liderlər dəyişəndə belə təlatümlər olur. O vaxt İlyas İsmayılov bizə gələndə bir neçə ərazi təşkilatı bütövlükdə istefa verdi. Hətta rəhbərlikdən istefa verənlər oldu. Rəsul Quliyevdən sonra da partiyadan qopmalar oldu. Onu demək istəyirəm ki, partiyalar da liderlərin dəyişilməsi ilə bağlı baş verən hadisələrin hamısı təbiidir.
- Sizcə, Müsavatın iki yerə parçalanması nə qədər realdır?
- Düzü, mən inanmıram ki, Qubad İbadoğlu belə hərəkət eləsin. Amma edəcəksə, Müsavata ziyan vuracaq. Partiyanı parçalamaq, dublikat yaratmaq düzgün deyil. Nə əqədər haqlı olursan ol, bu cür addım atmaq onu haqsız vəziyyətə salar.
Z.MƏMMƏDLİ